Hỏi đáp Giải trình gỗ nhập khẩu

Trả lời: Điều X Công ước CITES quy định về buôn bán với quốc gia không phải thành viên Công ước quy định: “Khi xuất khẩu, tái xuất khẩu tới hay nhập khẩu từ một nước không phải là thành viên Công ước, thì các Quốc gia thành viên Công ước có thể chấp thuận loại giấy phép do cơ quan có thẩm quyền của nước không phải là thành viên cấp nếu chúng phù hợp với các quy định về giấy phép, chứng chỉ của Công ước”.

Nghị quyết 9.5 (sửa đổi, bổ sung tại CoP16) về Buôn bán với quốc gia không phải là thành viên Công ước (hướng dẫn thực hiện Điều X Công ước) quy định giấy phép và chứng chỉ ban hành bởi quốc gia không phải là thành viên Công ước phải gồm các thông tin sau:

1. i) Tên, dấu và chữ ký của cơ quan có thẩm quyền ban hành;
2. ii) Xác định đầy đủ các loài có liên quan vì những mục đích của Công ước;

iii) Chứng nhận xuất xứ của mẫu vật liên quan, bao gồm số giấy phép xuất khẩu từ nước xuất xứ hoặc lý do bỏ qua chứng nhận đó;

1. iv) trường hợp xuất khẩu mẫu vật của loài thuộc Phụ lục I hoặc Phụ lục II thì phải có xác nhận của cơ quan khoa học có thẩm quyền thông báo rằng việc xuất khẩu sẽ không gây ảnh hưởng tới sự tồn tại của loài (trong trường hợp nghi ngờ, nên yêu cầu xuất trình bản sao xác nhận của cơ quan khoa học) và các mẫu vật không được thu được trái với quy định của quốc gia xuất khẩu;
2. v) Trong trường hợp tái xuất khẩu, phải ghi tên của quốc gia nguồn gốc và:
3. a) Nếu quốc gia nguồn gốc là thành viên Công ước, ghi rõ số giấy phép xuất khẩu và ngày cấp.
4. b) Nếu quốc gia nguồn gốc không phải là thành viên Công ước, một chứng chỉ có hiệu lực rằng cơ quan có thẩm quyền của nước xuất xứ đã ban hành chứng từ xuất khẩu cơ bản đáp ứng các yêu cầu tại Điều VI của Công ước; hoặc
5. c) nếu có trường hợp phát sinh thì giải trình về việc bỏ sót thông tin nói trên; và
6. vi) trong trường hợp xuất khẩu hoặc tái xuất khẩu mẫu vật sống, phải có tuyên bố rằng giấy phép hoặc Giấy chứng nhận chỉ có hiệu lực nếu các điều kiện vận chuyển tuân thủ các quy định về Động vật sống của IATA hoặc, nếu bao gồm loài thực vật, tuân thủ các quy định về hàng hóa dễ hỏng của IATA;

Ngoài ra, cũng theo quy định tại Nghị quyết 9.5 nêu trên, CITES yêu cầu các quốc gia thành viên chỉ chấp nhận tài liệu từ các Quốc gia không tham gia Công ước nếu các thông tin chi tiết của cơ quan có thẩm quyền và các tổ chức khoa học của các quốc gia đó được đưa vào Danh bạ CITES ít nhất hai năm trước, trừ khi Ban Thư ký xác nhận rằng có thông tin cập nhật hơn.

Như vậy, theo quy định của CITES, trường hợp gỗ có nguồn gốc từ South Sudan (quốc gia không phải là thành viên CITES) xuất khẩu về Việt Nam có thể được chấp nhận nếu các bên đảm bảo thực hiện theo đúng các quy định của CITES.

Tuy nhiên, Nghị định số 06/2019/NĐ-CP không quy định trường hợp nhập khẩu mẫu vật thuộc các Phụ lục CITES, cụ thể tại Điều 25 quy định về thành phần hồ sơ đối với mẫu vật CITES là bản sao giấy phép CITES được cấp bởi cơ quan quản lý CITES nước xuất khẩu, tái xuất khẩu.

Hiện nay, gỗ khai thác từ Nam Sudan được nhập khẩu về Việt Nam qua Uganda (Cơ quan Quản lý CITES Uganda cấp giấy phép nhập khẩu gỗ từ Nam Sudan về Uganda, sau đó cấp giấy phép CITES tái xuất khẩu gỗ từ Uganda về Việt Nam).

Để khắc phụ tồn tại này, dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 06/2019/NĐ-CP đã quy định trường hợp nhập khẩu các mẫu vật thuộc Phụ lục CITES từ quốc gia không phải là thành viên CITES. Cụ thể tại Điều 17 quy định thành phần hồ sơ cấp giấy phép CITES nhập khẩu từ quốc gia không phải thành viên CITES gồm: (1) Đề nghị cấp giấy phép; (2) Giấy phép do Cơ quan có thẩm quyền nước xuất khẩu cấp đối với mẫu vật nhập khẩu từ quốc gia không phải là thành viên CITES. Hiện dự thảo Nghị định đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trình Chính phủ xem xét ban hành.

Gỗ đã xuất ra khỏi cảng của nước xuất khẩu trước ngày quy định của CITES áp dụng đối với loài đó, thì mẫu vật đó là mẫu vật tiền Công ước.

Về hồ sơ nhập khẩu mẫu vật tiền Công ước, điểm d khoản 2 Điều 25 Nghị định số 06/2019/NĐ-CP quy định thành phần hồ sơ gồm: (1) Bản chính đơn đề nghị và (2) Bản sao hồ sơ chứng minh mẫu vật tiền công ước hoặc bản sao giấy phép, chứng chỉ của Cơ quan quản lý CITES nước xuất khẩu cấp.

Tại khoản 2 Điều VII Công ước CITES quy định: “Trường hợp Cơ quan Quản lý của nước xuất khẩu hoặc tái xuất khẩu chấp thuận rằng mẫu vật có được trước khi các điều khoản hiện hành của Công ước được áp dụng đối với mẫu vật đó, thì không áp dụng các quy định tại Điều III, IV và V, và Cơ quan Quản lý sẽ cấp một chứng chỉ xác nhận đối với mẫu vật đó”.

Như vậy, trường hợp mẫu vật gỗ đã ra khỏi cảng của nước xuất khẩu trước ngày loài đó được đưa vào Phụ lục CITES và đến cảng Việt Nam sau ngày loài đó được đưa vào Phụ lục CITES, tổ chức, cá nhân cần nộp cho Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam tài liệu chứng minh mẫu vật tiền công ước (bản sao, giấy phép, chứng chỉ của Cơ quan quản lý CITES nước xuất khẩu cấp hoặc mẫu vật được đưa ra khỏi nơi sinh sống tự nhiên của chúng như giấy phép khai thác; Mẫu vật được sinh ra trong môi trường có kiểm soát – Giấy chứng nhận mẫu vật từ cơ sở trồng cấy và trước thời điểm các quy định của CITES áp dụng đối với loài đó bởi cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu; Chủ sở hữu có quyền sở hữu hợp pháp đối với mẫu vật – hồ sơ mua bán).

Mặt khác, theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị định số 102/2020/NĐ-CP ngày 01/9/2020 của Chính phủ quy định Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam thì “Gỗ nhập khẩu phải bảo đảm hợp pháp”, bao gồm: khai thác, nhập khẩu, xử lý tịch thu, vận chuyển, mua bán, chế biến, xuất khẩu phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam, các quy định liên quan của Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và pháp luật có liên quan của quốc gia nơi khai thác gỗ xuất khẩu vào Việt Nam. Do đó, doanh nghiệp cần cung cấp thêm cho Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam các tài liệu sau:

(1) Tài liệu chứng minh tính hợp pháp của lô hàng gỗ, như: Giấy phép khai thác, mua bán hoặc trồng cấy, Giấy chứng nhận nộp thuế (nếu có) theo quy định của pháp luật của nước xuất khẩu/ nước khai thác, .v.v.

(2) Tài liệu chứng minh lô hàng được xuất khẩu hợp pháp theo quy định của nước xuất khẩu (Ví dụ: Tờ khai hải quan).